Leefbare dorpen met een actieve samenleving
‘Leefbare dorpen met een actieve samenleving’ is één van de 5 centrale thema’s binnen onze Visie op hoofdlijnen voor Oldebroek. Dit onderdeel start met een opsomming van onze agenda-, aandacht- en actiepunten voor dit koepelthema voor de komende jaren. Daarna geven we hier een toelichting op.Prioriteiten en uitwerkingsopgaven ‘leefbare dorpen met een actievesamenleving’:
- Samen met de dorpsbewoners werken aan integrale dorpsagenda’s als onderdeel van de dorpsgerichte aanpak. We gaan op zoek naar wat belangrijk is voor een goed woon- en leefklimaat, zowel op fysiek, sociaal en economisch vlak. We werken toe naar zelfsturing voor de dorpen op basis van dorpsagenda’s
- Samen met organisaties inzetten voor het behouden van een zo hoog mogelijk basisvoorzieningenniveau voor de dorpen
- We werken onze ambitie verder uit om meer zeggenschap te geven aan inwoners en het toepassen hiervan in de praktijk
- We stellen een kwalitatief afwegingskader op, gericht op het doel: de juiste woning op de juiste locatie
- We gaan aan de slag met een strategie gericht op het aanpakken van de kwalitatieve mismatch. Aandachtspunt vormt het relatief grote aandeel duurdere woningen, waarvan de kwaliteit onvoldoende aansluit op de vraag naar dat type woningen. Er is zeer zeker vraag naar deze prijscategorie
- Het toevoegen van betaalbare (sociale) huurwoningen is nodig om de doorstroom op gang te brengen
- We gaan met betrokken partijen (zoals corporaties) aan de slag met een aanpak voor de transitie van de bestaande woningvoorraad, gericht op de doelen: levensloopbestendig, duurzaam, energie- en klimaatneutraal
- Samen met betrokken instanties werken we aan het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en van een goede relatie tussen wonen en zorg, zowel voor de ouderen als voor kwetsbare jongeren (al dan niet met een extra zorgbehoefte)
- We zien een belangrijke rol voor ons als overheid als vangnet en vanuit dat oogpunt faciliteren we waar mogelijk ondersteuning (zoals mantelzorg). Daarnaast willen we de zelfredzaamheid en het zelfbewustzijn stimuleren.
- Op basis van de evaluatie van ons beleid op het sociaal domein en de toepassing daarvan rondom WMO, participatie en jeugd, gaan we de komende periode aan de slag met een nieuwe integrale beleidsnota voor het sociaal domein
- We hebben oog voor een leefbaar, gezond en veilig woon- en leefklimaat. We zijn alert op effecten van ontwikkelingen, niet alleen in de gemeente zelf maar ook daarbuiten. In dat kader hebben we over de planvorming rondom Lelystad besloten om alle mogelijkheden die we hebben aan te wenden, om ervoor te zorgen dat er geen sprake is van negatieve effecten voor de leefbaarheid van de woonkernen in onze gemeente en om de geluidshinder zoveel mogelijk te beperken. Hierin trekken we als regiogemeenten en provincie Gelderland samen op.
Oldebroek voor iedereen een aantrekkelijke groene woon- en leefomgeving
Bewoners van onze mooie gemeente zijn actief en hebben aandacht voor elkaar. Mensen hebben een pioniersmentaliteit en zijn niet bang om hard te werken. Een actieve samenleving met veel vrijwilligers is van belang voor vitale dorpen. Dit draagt er bijvoorbeeld toe bij dat ouderen zo lang mogelijk in hun eigen woonomgeving kunnen blijven wonen en het vormt de basis voor een actief verenigingsleven. We willen dit graag zo houden. Hiervoor is een evenwichtige bevolkingssamenstelling belangrijk. Jonge gezinnen dragen bij aan voorzieningenbehoud en zorgen voor economische dynamiek (bijvoorbeeld door het ontplooien van initiatieven, het gebruik maken van voorzieningen en aanwas van het verenigingsleven). Het is hier aantrekkelijk wonen in een prachtig landschap, met een variatie aan woongebieden, de dorpse kleinschaligheid en met stedelijke voorzieningen en werkgelegenheid in de nabijheid (Harderwijk, Apeldoorn, Zwolle, Kampen). Ons uitgangspunt is: Goed wonen voor iedereen in alle kernen. Hierbij is het belangrijk dat er voldoende keuzemogelijkheden zijn in type en prijs voor alle woningzoekenden.Een evenwichtige bevolkingssamenstelling
De leefbaarheid kan in gevaar komen, wanneer er onvoldoende woningen zijn voor jongeren en gezinnen niet door kunnen stromen.
Onze ambitie is om voldoende woningen toe te voegen aan de voorraad. In het verleden is in regionaal verband afgesproken dat we in de periode 2013 - 2025 circa 780 woningen zouden realiseren. Recent woningmarktonderzoek laat zien dat er behoefte is aan ca. 800 woningen in de periode 2017-2030. In 2018 gaan we in regionaal verband beginnen met de herijking van de aantallen op basis van nieuwe prognoses.
In onze Woonvisie (PDF) hebben we uitgesproken dat we extra aandacht geven aan voldoende en goede woningen voor de volgende doelgroepen:
- Jongeren (tot 30 jaar): we hebben nog een relatief groot aandeel jongeren en dat willen we graag zo houden. We willen hieraan bijdragen door te werken met startersleningen, het inzetten op doorstroming, het stimuleren van het bouwen van de juiste woningen en behoud van goede voorzieningen (sport, recreatie e.d.).
- Hoger opgeleiden: door te investeren in goed basisonderwijs willen we de kiem leggen voor een toename van hoger opgeleiden in onze gemeente. Door het bieden van aantrekkelijke woonmilieus voor deze doelgroep en daarnaast ook door gerichte acquisitie op bedrijven waar hoger opgeleiden werken, willen we hier verder aan bijdragen.
- Ouderen (55 plus): de toenemende vergrijzing vraagt om een toegesneden woning-, zorg- en voorzieningenaanbod. Hieraan zijn ook zeker kansen verbonden: zoals een toenemende werkgelegenheid in de zorg en ouderenvoorzieningen. Daarnaast hebben ouderen veelal meer vrije tijd en geven ze gemiddeld gezien meer uit.
Voor ons gaat kwaliteit boven kwantiteit. Behoud van bestaande waarden is belangrijker dan grootschalige nieuwbouw. Het is belangrijk dat het juiste type woning op de juiste locatie wordt gerealiseerd en dat er vraaggericht gebouwd wordt. Voor senioren, maar ook voor starters is bijvoorbeeld behoefte aan kleinere wooneenheden/ appartementen dichtbij voorzieningen.
Ouderen en zorgbehoevenden zo lang mogelijk thuis wonen
We vinden het belangrijk dat ouderen en zorgbehoevenden zo lang mogelijk in de eigen kern thuis kunnen blijven wonen. We willen daarom mantelzorg ruimhartig faciliteren. Nieuwbouw dient levensloopbestendig, duurzaam en energiezuinig te zijn. Daarnaast streven we naar voldoende woningen en woonvormen voor mensen met lichamelijke, psychische of psychosociale beperking, inclusief de nodige zorg- en welzijnsvoorzieningen. We signaleren hiervoor op dit moment verschillende knelpunten, onder andere door beperkte doorstroming in de sociale huursector en de beperkte toevoeging in deze categorie. Ook vanuit het oogpunt van voldoende toegesneden woningen voor ouderen is dit een belangrijk aandachtspunt. Wanneer meer betaalbare (sociale) huurwoningen beschikbaar komen voor (oudere) 1 en 2 persoonshuishoudens, leidt dat tot het vrijkomen voor grotere (duurdere) gezinswoningen. Zoals benoemd in onze Woonvisie (pdf) gaan we met betrokken partijen aan de slag om zowel de behoefte als het aanbod voor ouderen, maar ook voor de andere doelgroepen, in beeld te brengen. Dit nemen we mee bij het maken van de prestatieafspraken met de corporaties en de huurdersorganisaties. De raamovereenkomst voor de periode 2018-2023 is in december 2017 getekend. Op basis daarvan zijn er jaarafspraken voor 2018 gemaakt.
Vasthouden van jongeren
Belangrijk aandachtspunt voor Oldebroek is het vasthouden van jongeren. Voor ieder dorp streven we daarom naar het faciliteren van woningbouw voor de lokale vraag. Gezien de schaarse ruimte en de vele beschermde waarden, streven we naar een druppelsgewijze woningbouwontwikkeling. De beschikbare ruimte in een dorp, moet bij voorkeur ook door mensen uit dat dorp gebruikt kunnen worden. Door zo’n gefaseerde ontwikkeling kan de identiteit behouden worden en kan het dorp organisch groeien. We zien daarom kansen voor CPO-ontwikkelingen geïnitieerd door mensen uit het dorp zelf. Bij voorkeur in de vorm van gemengde projecten voor en door jong en oud. Bij nieuwe toevoegingen vinden we het belangrijk dat bijgedragen wordt aan de diversiteit van het aanbod. Bij Oldebroek en Wezep kunnen de komende jaren wat grotere woningbouwprojecten plaatsvinden, ook ter ondersteuning van het voorzieningenaanbod. Anderzijds heeft ook de groep jongeren met een zorgvraag onze aandacht: ook deze moet goed kunnen wonen met passende zorg in Oldebroek. De komende periode gaan we in beeld brengen of hier voor ons een opgave ligt.
Naar een kwalitatief afwegingskader
Het aantal bekende (harde en zachte) woningbouwplannen is op dit moment groot, waarbij het de vraag is of deze voldoende aansluiten op de vraag. Dit vraagt om het zorgvuldig tegen het licht houden van het woningbouwprogramma en om het maken van keuzes. Via deze link kan de beleidsnotitie Prioritering van woningbouwprojecten (PDF) ingezien worden. Daarnaast werken we aan een kwalitatief afwegingskader. Onderdeel daarvan zijn aspecten als: vraaggerichtheid, betaalbaarheid, voldoende keuzemogelijkheden, geschiktheid voor meerdere doelgroepen, goede prijs-kwaliteitverhouding, versterken van de ruimtelijke kwaliteit, kleinschalige gefaseerde ontwikkeling en duurzaam & klimaat-/energieneutraal.
Een duurzame, toekomstgerichte woningvoorraad
Ook ligt er een belangrijke kwalitatieve opgave bij het toesnijden van de bestaande woningvoorraad op de vraag. De koopwoningmarkt in Oldebroek ligt in prijs boven het landelijk gemiddelde. De lokale woningmarkt is weer vlot getrokken, maar de vraag richt zich vooral op de goedkopere segmenten. Als er sprake is van een overaanbod in de duurdere sector, kan dit het voor ouderen lastig maken om te verhuizen naar een woning op maat. Er is wel vraag naar de duurdere sector, maar er is sprake van een kwalitatieve mismatch: de kwaliteit van de duurdere woningen die aangeboden worden, sluit niet aan op de kwaliteit van de gevraagde duurdere woningen. De vraag is of de markt dat zelf voldoende kan oplossen. We onderzoeken hiervoor de komende periode de mogelijkheden. In het algemeen zijn levensloopbestendige, duurzame, energiezuinige (gasvrije) en betaalbare woningen voor ons het uitgangspunt, zowel voor nieuwbouw als ook voor de bestaande bouw. Omdat ouderen zo lang mogelijk in de eigen woning willen blijven wonen, is aanpasbaarheid aan veranderende (woon)vereisten van groot belang.
Ieder dorp een eigen karakteristiek, duurzaam ruimtegebruik en een gezonde leefomgeving
Belangrijk voor een aangenaam woonklimaat is een aantrekkelijke inrichting van de openbare ruimte en een goede uitstraling van de bebouwing. We hebben daarom oog voor het voorkomen van langdurige leegstand en het in een negatieve spiraal komen van (braakliggende) locaties. Ook staan bij ons de uitgangspunten ‘schoon, heel en veilig’ hoog in het vaandel.
We hechten grote waarde aan ons buitengebied. Daarom is het belangrijk dat bij nieuwbouw, in eerste instantie gezocht wordt naar inbreidings- en herontwikkelingslocaties, in plaats van naar locaties aan de rand van de kernen. Ook bij inbreiding is het van groot belang dat dit met respect voor de waardevolle omgeving plaatsvindt.
Parken en groenblauwe structuren in de kernen zijn waardevol voor een aangename, speelvriendelijke en gezonde leefomgeving en zorgen voor het tegengaan van hittestress, wateroverlast en verdroging. De openbare ruimte is van en voor iedereen en met elkaar zorgen we hiervoor. Groen, speel- en ontmoetingsplekken dragen bij aan de leefbaarheid van de kernen. De komende periode gaan we dit uitwerken in een speelbeleidsplan en een nieuwe groen- en beheervisie. Hier ligt een nauwe relatie met onze werkzaamheden om adequaat in te spelen op opgaven gekoppeld aan klimaatveranderingen.
Het behoud van de eigenheid en identiteit staat in alle kernen en dorpen voorop. Verdere verdichting van (linten in) het buitengebied en het aaneengroeien van kernen (zoals Hattemmerbroek en Wezep) willen we voorkomen.
Daarnaast werken we structureel aan een gezonde, veilige en leefbare woonomgeving. Hinder van milieuaspecten als geluid, geur, stof en trillingen willen we waar mogelijk tegengaan. In het onderdeel ‘Omgevingsaspecten’ gaan we hierop verder in. We passen hierbij de Gezondheidswijzer van de GGD toe, op basis waarvan we voor ieder gebiedstype in onze gemeente streefbeelden hebben opgesteld. Deze nemen we -waar dat kan- mee bij toekomstige ontwikkelingen, waardoor structureel gewerkt wordt aan de leefbaarheid en gezondheid van het woon- en leefklimaat. Daarnaast zijn we alert op ontwikkelingen ‘van buiten’ die invloed kunnen hebben op het woon- en leefklimaat van onze kernen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de ontwikkelingen rondom Lelystad Airport. In het kader van de Internetconsultatie hebben we aan de Staatssecretaris van het ministerie van Infrastructuur en Milieu kenbaar gemaakt dat we alle mogelijkheden die we hebben zullen aanwenden om negatieve effecten (zoals toename geluidshinder) voor onze woonkernen zoveel mogelijk te beperken. Via deze link (PDF) is de brief met ons besluit in te zien.
Samen werken aan leefbare kernen met passende voorzieningen
Het behoud en versterken van de leefbaarheid is heel belangrijk. Dat door ontwikkelingen -zoals schaalvergroting, economische- en demografische trends- mogelijk voorzieningen zullen verdwijnen, vormt geen echte bedreiging voor de leefbaarheid. Samen zetten we hier met bewoners en ondernemers de schouders onder. Zo werken we samen aan vitale en leefbare kernen. Optimale bereikbaarheid en een goede toegankelijkheid van de voorzieningen is een voorwaarde. Oldebroek en Wezep hebben en houden een compleet voorzieningenpakket. We werken aan de versterking van de kwaliteit van het winkelcentrum Meidoornplein in Wezep zodat het meer een echt dorpshart wordt. Voor Oldebroek blijven we samen met de ondernemers er alert op dat het ‘hart’ gezond blijft.
Voor alle kernen streven we binnen onze mogelijkheden naar behoud van basisvoorzieningen als basisonderwijs, een dorpshuis, een openbare speelvoorziening in de buitenruimte en een sportgelegenheid. Ontmoeting is essentieel om eenzaamheid tegen te gaan. Concentratie van voorzieningen is belangrijk: dit verhoogt het gebruik. Uitdaging is om door innovatieve ideeën voorzieningen voor het dorp te behouden. Zo kan bijvoorbeeld een sportkantine ook de functie van dorpshuis vervullen.
Mede door het licht achterblijven van jonge gezinnen vertoont de instroom in het basisonderwijs de komende jaren naar verwachting een dalende lijn. Door de vergrijzing neemt anderzijds de zorgbehoefte stevig toe. Alleen door multifunctioneel gebruik en samenwerking tussen partijen, kan een zo groot mogelijke diversiteit aan voorzieningen in de dorpen behouden worden. Voor grootschaliger en meer stedelijke voorzieningen kunnen de inwoners terecht in steden in de omgeving (zoals Zwolle en Kampen). Wanneer voorzieningen sluiten is het uiteraard belangrijk dat voorzieningen elders optimaal bereikbaar zijn. Hiervoor is naast het openbaar vervoer per bus, ook het NS-station in Wezep van groot belang.
Samen! Iedereen vanuit eigen kracht en verantwoordelijkheid
Sociale samenhang en aandacht voor elkaar zijn voor ons belangrijke kernwaarden. Van oudsher zijn onze dorpen hecht en hebben inwoners een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Leefbaarheid wordt niet vóór, maar dóór de mensen zelf gemaakt. Als gemeente willen we zoveel mogelijk de inzet en initiatieven van inwoners, ondernemers en instanties ondersteunen. Dit willen we gaan doen gekoppeld aan een lokale kernagenda. Hier hebben we recent een start mee gemaakt. Hierbij is het belangrijk dat goede afspraken gemaakt worden over rol- en taakverdeling. Belangrijk uitgangspunt is het optimaal aansluiten bij de eigen kracht van onze inwoners. We willen hierbij als gemeente geen ‘zaken over de schutting gooien’, maar blijven betrokken en faciliteren waar dat nodig is. We willen graag voor bewoners en ondernemers een goede en betrouwbare gesprekspartner zijn. Dit hebben we uitgewerkt in onze ‘Leidraad voor het omgaan met initiatieven van inwoners’ (en van de gemeente)’ (PDF) (via deze link in te zien). We willen de zeggenschap van de inwoners vergroten, zoals benoemd in onze benadering van ‘Oldebroek voor mekaar’ (PDF). Ook hiermee gaan we de komende periode verder aan de slag, samen met de betrokken inwonersorganisatie die daarvoor samengesteld is.
In het sociaal domein ligt een belangrijke opgave. Er is namelijk sprake geweest van een forse uitbreiding van taken op lokaal niveau rondom jeugd, zorg en werk. We hebben hierbij als gemeente gekozen voor het uitgangspunt ‘één plan, één huishouden, één regisseur’. Dit leidt tot de grootste mate van integraliteit, kwaliteit en een aanpak op maat. In ‘Samen voor mekaar’ (PDF), het beleidsplan voor het sociale domein, hebben we dit uitgewerkt. Hierbij is onze missie:
We werken met de samenleving aan een zelfredzame en samen redzame gemeenschap, waarbij inwoners, wanneer nodig, tijdige en juiste ondersteuning krijgen op het gebied van werk & inkomen, zorg en jeugd.
Om grip te krijgen op verbeterpunten, om binnen het sociaal domein die beoogde samenhangende aanpak èn cultuuromslag beter te kunnen bereiken, hebben we een evaluatie van de afgelopen 3 jaar (PDF) opgesteld. Op basis hiervan gaan we aan de slag met een nieuwe integrale beleidsvisie voor het sociale domein. Hierbij worden de beleidsvelden Wet Maatschappelijke Ondersteuning, participatie en jeugdhulp betrokken. Een belangrijke rode draad hieruit is de boodschap dat we als gemeente Oldebroek "altijd samen met de cliënt zelf, op zoek gaan naar een goede oplossing voor de ondersteuningsvraag, maar dat het niet altijd noodzakelijk is dat deze oplossing uiteindelijk ook zal worden geboden in de vorm van een individuele- of maatwerkvoorziening". Informele ondersteuning zal steeds belangrijker worden, waarbij een goede aansluiting op de formele zorg cruciaal is. Andere belangrijke aandachtsvelden vanuit de evaluatie voor de nieuwe ‘beleidsvisie sociaal domein’ zijn:
- Het versterken van de mantelzorg
- Een goede verbinding tussen onderwijs en jeugd en
- Een betere aansluiting tussen de zorg voor jongeren onder de 18 jaar en zorg voor jongeren boven de 18 jaar en dan met name aandacht voor de ‘overdracht’ hiertussen.
Het nieuwe beleid moet ook in de ogen van de inwoners logisch zijn. Dit betekent dat integraliteit voorop staat. Inwoners moeten zelf de regie hebben over hun eigen leven en wij zullen hen als gemeente (met de instanties) daar waar nodig ondersteunen. Dit doen we onder andere door hulp vanuit de netwerken aan te boren. De gemeente blijft als vangnet functioneren voor de kwetsbaren in de samenleving. Onze rol is over het algemeen voorwaardenscheppend. Maar uiteraard kent ook de eigen verantwoordelijkheid haar grenzen. We vinden dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen, maar we hebben hierbij oog voor de belastbaarheid van mantelzorgers en vrijwilligers.
Samenvattend willen we mensen de ruimte geven om initiatieven te ontplooien in de eigen woonomgeving (waarbij sprake is van draagvlak). Dit willen we waar mogelijk faciliteren. Dit vergroot de betrokkenheid bij elkaar en bij de eigen woon- en leefomgeving.